Kaïn - musical van spiegels en rode lijsten

Waarom staan er op de foto’s van de spelers in de musical toch van die rode lijsten? Op het podium staat ook al een grote rode lijst: als spiegel waarin Kaïn zich niet wil herkennen. Maar ook als deur van de ark van Noach en uiteindelijk als een poort naar een leven met een ander.

Het idee van de lijsten komt van Feije Duim. In zijn kunst gebruikt Feije vaak rode lijsten. Ooit hingen die in een huis, met platen of foto’s erin. Hij kreeg ze van familie en vrienden, en kocht ze in de kringloop. Alles haalde hij eruit en de kale lijsten spoot hij rood. Hij kruipt door die lijsten heen, of hangt ze op in kunstwerken. Telkens gaat het over “framing”.

Rood is de kleur van verandering: in de wereld van symbolen verandert in het rode spectrum, leven in dood of andersom. Rood is de kleur van koorts, oorlog en moord, maar ook van lust, liefde en het baren van nieuw leven. De kleur van vuur. De kleur van ritueel, van een deur waar je doorheen moet om iets nieuws te beginnen. In veel culturen en religies over heel de wereld speelt rood zo’n intermediaire rol. In de musical is rood belangrijk vanwege die rol, terwijl de spelers zich verstoppen in meer dan 50 tinten grijs.

Lijsten zijn “frames”. Frames zijn labels, die we op mensen plakken en volhangen met (vervelende) kwaliteiten. Eén lied gaat daar over: “Ja, dat is er één, zo’n primitieve idioot”. Nou, dan weet je het wel. Het is een manier waarop mensen elkaar “wegzetten”. Slechte dingen projecteren we op de anderen en goede dingen op onszelf. Die frames zijn reden om een ander te kleineren, te pesten, af te wijzen, ongeschikt te achten. Wie niet is of zich niet gedraagt zoals de meerderheid of de machtigen het willen, kan het schudden. Mensen die “geframed’ zijn vanwege hun ras, geaardheid of religie, kunnen het nooit goed doen.

Frames kunnen echter ook spiegels worden. Iemand kan jou spiegelen. Kun je in de spiegel die een ander je voorhoudt, ook je zelf zijn? Misschien kun je er wel doorheen, zoals door de spiegel van “Alice in Wonderland”? Het overvalt Kaïn twee keer in de musical. In het werk van Feije spelen spiegels ook een grote rol. Daarom hangen zijn rode lijsten samen met zijn spiegels in de hal van het Eshof-theater. Bij binnenkomst lees je op de spiegels indringende vragen uit de musical. Ze zijn er prachtig opgehangen door Kirstin Siteur en Nel Stoffelsen.

De musical Kaïn houdt ons een spiegel voor. Wie wil jij zijn? Wie kun je zijn? Vaak zijn wij als Kaïn; mensen met domme fouten van henzelf of anderen, soms met vreselijke gevolgen. Je bent erdoor gebrandmerkt. Een frame waarin je vastzit. Hoe gaan we daarmee om?

Is er dan een ander, die je desondanks begrijpt, je hand pakt, je uit het frame trekt, waar jij zo vast in zit? We zingen: Er is leven door een ander die jou oordeelloos aanvaardt. Die -door je frame heen- ziet wie jij écht bent, en een leven met je leeft. Het laatste lied uit de musical.

Feije Duim, Hoevelaken 8 februari 2023.